Daan Kolkman: “Het is gaaf dat ons MKB Datalab landelijk wordt uitgerold”

Het ROBUST-consortium gaat samen met een breed scala aan partners baanbrekend onderzoek doen naar kunstmatige intelligentie. Om ervoor te zorgen dat de inzichten uit dit onderzoek ten goede komen aan een verscheidenheid aan bedrijven – en niet alleen aan grote bedrijven die grote onderzoeksinvesteringen kunnen doen – worden zes nieuwe AI SME Clinics opgericht in heel Nederland, naar het model van het JADS MKB Datalab. Een flinke opsteker voor JADS MKB Datalab-oprichter Daan Kolkman.

Wat is een SME AI Clinic?

Daan Kolkman: “In de basis is het een projectbureau; een loket voor MKB’ers om met studenten AI-projecten te doen die betaalbaar zijn, flexibel en waarde toevoegen. Bij een traditionele samenwerking van een organisatie met het onderwijs staat vaak het leerproces van de student centraal. Bij een SME AI Clinic staat de AI-kennisvraag van een ondernemer centraal. Dit valt in principe dan ook buiten het onderwijscurriculum: voor een student is dit een bijbaan. Het concept is binnen JADS ontstaan als het JADS MKB Datalab en wordt nu binnen het ROBUST programma landelijk uitgerold.”

Hoe passen de SME AI Clinics binnen het ROBUST programma?

“ROBUST is een enorm onderzoeksprogramma van in totaal 87,7 miljoen euro op het gebied van AI. We raakten als JADS MKB Datalab in gesprek met Maarten de Rijke en Esther Smit van het ICAI, die voor ROBUST op zoek waren naar een manier om het MKB te betrekken, zodat niet alleen de grote corporates kunnen profiteren van de uitkomsten van AI-onderzoek. Je kunt de SME Data Clinics zien als de poot van ROBUST waarin we proberen de kennis die binnen de ROBUST labs op AI-gebied wordt opgedaan, ter beschikking te stellen aan het MKB.”

Waarom is er gekozen om het concept JADS MKB Datalab landelijk uit te rollen?

“Ik denk dat het succes van het concept in drie elementen zit. Ten eerste dat het leerproces of de vraag van het MKB centraal staat, dus niet dat van de student of onderzoeker. Ten tweede moet de werkwijze flexibel zijn. Daarmee bedoelen we als een ondernemer aan tafel komt, dat je kan zeggen: je kan over twee weken starten. En niet: in september hebben we misschien nog wel een gaatje. En tenslotte is het helder wat het de MKB’er kost en oplevert. Het is een duidelijke propositie waar een ondernemer ja of nee tegen kan zeggen. Daarmee nemen we een stukje van de complexiteit weg die het werken met een kennisinstelling nou eenmaal met zich meebrengt.

Dat is ook iets wat we hebben moeten leren. Ondernemers raken geïnspireerd door de mogelijkheden van AI en komen soms binnen met torenhoge verwachtingen. Soms moet je dan eerst de vraag stellen: wat voor data heb je eigenlijk en wat gaat dit je opleveren? Je komt dan soms heel ergens anders uit dan waar je begon. Dat is ook wel de uitdaging en lol van het werken binnen dit concept.”

Is een SME AI Clinic hetzelfde als het JADS MKB Datalab?

“In eerste instantie zeiden we: We gaan de aanpak van het JADS MKB Datalab  kopiëren bij andere universiteiten. Maar al pratende met die universiteiten kwamen erachter dat daar al heel veel gebeurt aan initiatieven. Het is niet de bedoeling om iets nieuws te beginnen als er al iets is wat goed functioneert. Het gaat vooral om het concept en het centraal zetten van de ondernemer. We zeggen dus: maak gebruik van alle documentatie en processen die wij aanbieden, maar voel je vrij om er je eigen draai aan te geven. Het uiteindelijke doel is om die regionale ondernemers te bereiken en als dat beter gaat onder een regionale naam of benadering, is dat alleen maar goed.

Het nut van de samenwerking zit hem ook in het leren van elkaar, en dat gaat twee kanten op. Wij stellen als JADS ons concept ter beschikking, maar tegelijkertijd kunnen we misschien ook wel heel erg leren van wat er in Maastricht of Enschede gebeurt. JADS heeft daarbij vooral een coördinerende en faciliterende rol.”

Is elke SME AI Clinic verbonden aan een onderwijsinstelling?

“De SME data clinics zijn georganiseerd langs de AI hubs van de Nederlandse AI Coalitie. Regionaal werken de Clinics samen met kennisinstellingen binnen de betreffende regio van de NL AIC hub. In Amsterdam heb je bijvoorbeeld de AI-hub Amsterdam. Daar komt een SME AI Data Clinic die initieel door de UvA wordt opgezet, maar waar ook de samenwerking gezocht wordt met andere kennisinstellingen.”

Gaat de rol van die kennisinstellingen verder dan alleen het leveren van studenten voor projecten?

“Wat wordt gefinancieerd vanuit ROBUST is het creëren van de infrastructuur en optuigen van een organisatie, zodat je projecten met studenten kan doen. Met de subsidie van ROBUST wordt vooral een kickstart gegeven. De ambitie is dat de clinics uiteindelijk ook los van deze subsidie kunnen opereren.

Voor wat betreft de link met onderwijs en onderzoek; op de ene locatie sluit men aan bij bestaande onderzoeksprogramma’s. Op andere locaties is het wat losser. Het is wel zo dat als je veel samenwerkt met MKB’ers, het makkelijker wordt om ze in een onderzoeksconsortium te betrekken op een moment dat het voor hen relevant wordt. Zie het als een soort voorstadium of in ieder geval een soort actieve community om het MKB te betrekken bij de universiteit.”

Beperken de projecten van de SME AI Clinics zich alleen tot AI?

“In principe wel, maar het gaat er vooral om het MKB te betrekken bij de technologie. Het gros van het MKB is nog helemaal niet zo met AI bezig. Dus mensen komen misschien voor AI, maar velen zijn nog niet zover en moeten eerst nog met hun data aan de slag. Daarmee helpen we ook, en dan zijn ondernemers toch een stap de goede richting op geholpen.”

Ben je trots dat dit concept nu landelijk wordt uitgerold?

“Het is zeker heel tof om te zien. Bijna 5 jaar geleden zijn Ruud Sneep en ik begonnen met het JADS MKB Datalab. Er zijn toen heel veel mensen betrokken geweest die in het concept geloofden en dit succes mogelijk hebben gemaakt; binnen JADS maar ook bij de gemeente ’s-Hertogenbosch, Provincie Noord-Brabant, de BIM, VNO NCW, de Rabobank en het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Ik zie het wel als een kroon op ons werk als JADS MKB Datalab, maar zonder deze organisaties hadden we dit niet voor elkaar gekregen. En ook niet zonder de ondernemers die dit, zeker in het begin, met ons hebben aangedurfd, en die andere ondernemers hebben meegenomen. Dus dit succes kent vele ouders. Maar het is zeker gaaf om te zien dat het nu op deze manier wordt opgeschaald.”